19.07.2024

«Адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңы

Мемлекет басшысы ағымдағы жылғы 5 шілдеде «Адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды, онда бұрын заңнамалық деңгейде белгіленбеген және алғаш рет «адам саудасының құрбаны», «адам саудасының әлеуетті құрбаны», «адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілері» және басқалар сияқты ұғымдарды қамтитын жаңа ұғымдық аппарат бар.

Мәселен, Заңды әзірлеу кезінде негізгі тәсілдер анықталды. Халықаралық тәжірибе енгізілді – төрт «П» тұжырымдамасы: серіктестік, ескерту, қудалау және жәбірленушілерге көмек.

Мысалы, біріншісі – мемлекеттік органдар мен азаматтық сектордың кешенді жұмысын, адам саудасына қарсы іс-қимыл жөніндегі ведомствоаралық және өңірлік комиссияларды және халықаралық ынтымақтастық негіздерін қамтитын адам саудасына қарсы іс-қимыл жүйесін қалыптастыру.

Екіншісі – алдын алу тетіктерін жетілдіру, атап айтқанда, тәуекелдерді бағалау және алдын алу шараларын жүргізу. Бұл адам саудасына ықпал ететін себептерді талдауды, кейіннен барынша азайту және пәрменді шаралар қабылдау үшін оның таралу нысандары мен ауқымын зерттеуді көздейді.

Үшіншісі – қудалау. Заңда адам саудасының барлық нысандары, оның ішінде мәжбүрлі еңбек, қайыр сұрау, жыныстық қанау және органдарды алу үшін жауапкершілікті көздейтін қылмыстық заңнамаға сілтеме нормасы енгізіледі.

Төртінші – құрбандық бағдарланған тәсіл. Адам саудасының құрбандарын қорғау және оларға көмектесу көптеген ратификацияланған халықаралық шарттардың міндетті нормасы болып табылады. Заң жәбірленушіге мемлекет тарапынан өз құқықтары мен қорғау шараларын жақсы түсінуге мүмкіндік береді. Жәбірленушілердің құқықтары мен мүдделерін қорғау кепілдіктері оларды полицияға жүгінуге ынталандырады және істерді сотқа жеткізуге ықпал етеді.

Бүгінгі күні қолданылып жүрген адам саудасы құрбандарының барлық құқықтары сақталған және заңда көрсетілген.

Заң алғашқы жариялған күннен кейін 60 күнтізбелік күн өткен соң, яғни ағымдағы жылғы 5 қыркүйекте күшіне енеді.

***

Адам саудасымен байланысты қылмыстардың жаңа құрамы қылмыстық жауапкершілікке тартылады

Мемлекет басшысы ағымдағы жылғы 5 шілдеде «Адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды, ол алғашқы ресми жарияланған күннен кейін 60 күнтізбелік күн өткен соң, яғни ағымдағы жылғы 5 қыркүйекте күшіне енеді.

Оның шеңберінде Қылмыстық кодекске қылмыстардың жаңа санаты – адам саудасына байланысты қылмыстар енгізіледі және «сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтер» деген жаңа ұғым, оның ішінде нақты уақыт режимінде Интернет желісі арқылы қашықтықтан енгізіледі.

Сондай-ақ қылмыстық жауапкершілік енгізіледі:

         •  адамдарды, оның ішінде кәмелетке толмағандарды жыныстық сипаттағы өзге де қызметтер көрсетуге тарту, сол сияқты осы мақсаттар үшін жеңгетай болу;

         • осы қызметке тарту мақсатында, сол сияқты жеңгетайлық мақсатында жезөкшелікті, жыныстық сипаттағы өзге де қызметтерді насихаттау және (немесе) жарнамалау;

         • телекоммуникация желілерін, оның ішінде Интернетті пайдалану арқылы жезөкшелікпен айналысу, сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтер көрсету және жеңгетайлық үшін притондарды ұйымдастыру немесе ұстау.

Бұл шаралар ҚК-нің 134, 308 және 309 және ҚР ӘҚБтК-нің 450-баптары бойынша ұйымдастырушыларды жауапкершілікке тартуға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, Заңда жезөкшелік қызметін, кәмелетке толмаған адамның көрінеу көрсететін өзге де жыныстық сипаттағы қызметті алғаны үшін қылмыстық жауаптылық енгізіледі. Бұл ҚР ҚК 122-бабы бойынша жауапкершілікке тартуға мүмкіндік береді.

         Адам саудасына байланысты қылмыстар бойынша татуласуға байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату алынып тасталады.

         Қылмыстық іс жүргізу кодексі жәбірленушінің арнаулы әлеуметтік қызметтер алу құқығымен толықтырылады.

         Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекске қамқоршылық немесе қорғаншылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органға және прокуратураға жаңа туған нәрестені тастап кету, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың келіп түсуі және жеткізілуі фактілері туралы хабарламағаны үшін баланың құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын медициналық ұйымдар мен ұйымдар адамдарының лауазымы жауаптылық енгізіледі.